فوتوسل وسیلهای است که نسبت به نور حساس بوده و با برخورد شعاعهای نوری با صفحه آن از خود ولتاژی تولید میکند و از تولید این ولتاژ میتوان رلهای را بکار انداخت که مداری را قطع یا وصل کند.
طرز کار کلید فتوسل بدین صورت است که وقتی روز است، فتوسل ولتاژی را تولید میکند که این ولتاژ تولیدی به رلهای فرمان میدهد که مدار روشنایی معابر را قطع کند. با تاریک شدن هوا، چون نوری وجود ندارد، فتوسل دیگر ولتاژی تولید نمیکند و جریانی به رله نمیرسد که دستور قطع لامپهای معابر را بدهد، در نتیجه لامپهای معابر روشن میشود.
لازم به تذکر است که فتوسل را در مراکز برق نصب میکنند و همراه آن یک تقویت کننده وجود دارد که تغییرات جریان در اثر نور تقویت میکند و رله بکار میاندازد.
کاربرد:
از فتوسل معمولا برای خاموش و یا روشن کردن اتوماتیک لامپهای معابر، باغهای بزرگ، حیاط ویلاها و … استفاده میشود.
فتوسل زیمنس یک نیمه رسانای الکتریکی مانند سیلیسیم می باشد که به طور شفاف ساخته می شود همین موضوع باعث شده تا زمانی که نور به فتوسل می تابد، آن را به انرژی الکتریکی تبدیل کند. از فتوسل ها در صنعت استفاده بسیاری می شود به طوری که می توان از صفحه های خورشیدی تا چشم های حساس به نور را در خانواده فتوسل ها قرار داد. در صنعت هم نوعی فتوسل در مشعل استفاده می شود که می تواند روشن و خاموش بودن شعله مشعل را تشخیص دهد و به رله فرمان می دهد که جریان سوخت یا جرقه را قطع و وصل کند.
در فتوسل زیمنس با این نوع نظارت شعله، اشعه ماورابنفش منتشر شده توسط شعله های گاز یا نفت برای تولید سیگنال شعله استفاده میشود.آشکار ساز تابشی متشکل از یک سلول حساس به اشعه ماوراء بنفش با دو الکترود می باشد که در نتیجه روشن شدن مشعل با تابش در محدوده طیفی از 190 تا 270 نانومتر ، جریانی در مدار آشکارساز مشعل، راه اندازی می شود. سلول UV به نور روز یا نور ساطع شده از دیگ بخار واکنش نشان نمی دهد. این چشم الکتریکی یا فتوسل در داخل محفظه ای در بدنه مشعل طوری نصب می گردد که بتواند داخل شعله را ببیند. در ساختمان فتوسل از نیمه هادی هایی مانند ژرمانیوم استفاده شده است که بر اثر تابش نور الکترون های مدار خارجی تحریک شده و بر طبق خاصیت هدایت پذیری ، جریان برق عبور می کند. یک فتوسل از صفحه سرامیکی کوچکی که بر روی آن ماده حساس به نور سولفید کادمیوم پوشیده شده و به یک رله متصل شده ، تشکیل شده است . با برخورد نور به سولفید کادمیوم مقاومت الکتریکی آن بسیار کاهش می یابد. بنابراین وقتی مشعل روشن است، فتوسل نور را دریافت می کند و مقاومت ماده حساس به نور کاهش می یابد و در نتیجه جریان ضعیفی در مدار رله برقرار می شود و وقتی مشعل خاموش می شود و جریانی به فتوسل نمی رسد و مقاومت ماده حساس به نور اضافه می شود و جریانی به رله نمی رسد.